آخرین تغییرات قانون مهریه در سال 1400

یکی از سوالاتی که امروزه در مسئله طلاق برای زوجین مطرح است مسئله مهریه است. مهریه مالی است که در هنگام عقد نکاح، مرد یا زوج تعهد می‌کند تا در همان زمان یا عندالمطالبه آن را به زن یا زوجه پرداخت کند. مهریه می‌تواند بر اساس سکه یا سرویس طلا، ماشین، زمین، خانه و غیره تعیین ‌شود اما عرف کشور ایران بیشترین و محبوب‌ترین مهریه زن روی سکه طلا تعیین می‌شود. با آنکه سال‌ها از تعیین مهریه در کشور ایران می‌گذرد یکی از مواردی که مخصوصاً در سالهای اخیر ذهن بسیاری از زوجین را به خودش مشغول کرده ، قانون مهریه است. با اعمال قوانین جدید مهریه، اخیراً بسیاری از شرایط تغییر کرده‌اند.  این مسئله باعث شده است که آگاهی از قانون مهریه بسیار حائز اهمیت باشد؛ چراکه در سالهای اخیر با بالا رفتن قیمت طلا و همچنین کاهش ارزش پول ملی، الزام زوج در پرداخت مهریه از یک طرف و همچنین ازدواج‌های صوری با هدف گرفتن مهریه های با مبالغ بالا از طرف سودجویان به معضلی بزرگ تبدیل گشته است. همینجا پیش از شروع به شما بگویم که قانون جدید مهریه 14 سکه یا قانون مهریه 114 سکه وجود ندارد ولی مواردی که راجع به قانون مهریه بیش از 110 سکه شنیده اید احتمالا درست باشد. با مجله آموزشی ایداد در ادامه همراه باشید و در صورت نیاز از مشاوره حقوقی مهریه سامانه ایداد استفاده کنید.

تعریف مهریه و قوانین مهریه

به‌طورکلی مهریه از حقوق زن بعد از عقد نکاح است و که به وی تعلق می‌گیرد. اما قانون درباره مقدار مهریه اظهارنظری نمی‌کند و نوع، اندازه مهریه و چگونگی پرداخت آن با توافق طرفین تعیین می‌شود . البته گرفتن مهریه و درواقع طلب مهریه از طرف زوج حتماً به قصد جدایی و طلاق نیست و این را در نظر بگیرید که زوجه می‌تواند هر زمان که بخواهد حتی بدون درخواست طلاق و حتی در منزل شوهر، مهریه خود را از شوهرش مطالبه کند. قانون مهریه بدین گونه است که مهریه هم در عقد دائم و هم عقد موقت بر اساس شرایط توافق شده به زن تعلق می‌گیرد. 

قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه عقد موقت

باید به این نکته توجه داشت که به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت نیازمند سند رسمی نکاح موقت است. در خصوص ازدواج موقت در بیشتر وقت‌ها صیغه‌نامه‌های ازدواج موقت یک سند عادی است. البته در مواردی بسیار نادر هم هست که به صورت رسمی در دفترخانه ثبت شده‌اند. مهریه در هر دو حالت قابل مطالبه از طریق دادگاه است. و زوجه عقد موقت چه در مدت نکاح باشد چه تمکین کرده باشد یا خیر و چه اینکه مدت تمام شده باشد، حق دارد مطالبه مهریه از زوج را خواهد داشت. در صورت نیاز به شکواییه، میتوانید از تنظیم شکایت آنلاین سامانه ایداد استفاده کنید.

پیشینه قوانین مهریه 

قبل از سال ۹۱ مهریه کاملاً عندالمطالبه بود و هر زمان زن مهریه خود را می‌خواست، مرد موظف به پرداخت تمام مهریه‌ی ذکرشده عقدنامه بود. این در حالی بود که اگر مرد امکان پرداخت کل یا قسمتی از مهریه را نداشت مطابق با قانون مهریه به زندان می‌افتاد. با گذشت زمان و بالا رفتن نرخ طلا و همچنین اوضاع اقتصادی و نرخ بیکاری این قانون مهریه باعث به زندان افتادن و دستگیری بسیاری از افراد شد و همین مورد باعث شد تا قانون‌گذاران به فکر تغییر قوانین مهریه و تدوین قانون جدید مهریه بیافتند و آن را وضع کند تا از شمار زندانیان مهریه کم شود. در همین راستا تغییر قانون مهریه در سال ۹۹ صورت گرفت. قانون جدید مهریه که در سال ۹۹ تصویب شد بیشتر بر روی پایین آوردن نرخ دستگیری و زندانیان مهریه و حبس برای قوانین مهریه تمرکز داشت. قانون جدید مهریه بدین‌صورت است که درصورت مطالبه مهریه توسط زوجه، تنها عدم پرداخت تا نهایت ۱۱۰ سکه طلا، محکومیت مالی دارد و زوجه مجاز به گرفتن حکم جلب زوج است و اگر مبلغ مهریه بیشتر از این مقدار باشد زوج می‌تواند مابقی مهریه را به صورت اقساطی در طی زمان پرداخت کند. در این قانون مهریه میزان و شرایط قسط بندی مهریه توسط قاضی دادگاه تعیین می‌شد. این قانون به قانون جدید مهریه ۱۱۰ سکه هم معروف است.  به طور خلاصه در قانون جدید مهریه اجرایی شدن قانون حمایت خانواده جدید، صرفا تا میزان ۱۱۰ سکه یا معادل ریالی آن به نرخ روز، امکان جلب شوهر به سبب نپرداختن مهریه وجود دارد.

جزئیات بیشتری درباره قوانین مهریه

 همچنین در سال ۹۱ قانون جدید مهریه به قوانین مهریه قبلی( قبل از سال ۹۱) اضافه شد. قانون جدید مهریه براساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی وضع شد که عنوان می‌کرد «به‌مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»  پس از آن یک تبصره الحاقی بدان اضافه شد که «اگر مهریه زن از وجوه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت می‌شود. مگر آنکه توافق زوجین در حین اجرای عقد چیز دیگری باشد. آیین‌نامه اجرایی این قانون حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت دادگستری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیئت‌ وزیران خواهد رسید.» این قانون مهریه بدین معنی بود که باید مهریه زوجه وجه رایج باشد و برای پرداخت مهریه مبلغ مهریه باید به روز محاسبه شود. یعنی بر اساس تغییرات شاخص قیمت سالانه نسبت به زمان عقد باید تغییرات قیمت از طریق بانک مرکزی محاسبه و لحاظ شود. بنابراین اگر مثلاً زوجه مهریه خود را ده سال بعد از تاریخ عقد بخواهد زوج باید طبق شاخص قیمت‌های سالانه تعیین‌شده بانک مرکزی و به نرخ جدید مهریه را پرداخت کند. محاسبه مهریه به نرخ روز را در مقاله ای دیگری به صورت مجزا بررسی کرده ایم.

آخرین تغییرات قانون مهریه در سال 1400

در سال جاری شاهد تغییرات جدید در قوانین مهریه هستیم. در ادامه به بررسی روند و آخرین تغییرات قانون مهریه در سال 1400 پرداخته شده است آنچه که از نظر قانونی طبق فرایندی خاص در سال ۱۴۰۰ با عنوان قانون مهریه قابل اجرا است. ریاست محترم قوه قضاییه طی بخشنامه‌ای ناظر به اجرای بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنجم توسعه کلیه محاکم ایران را از پذیرش دادخواست مهریه بدون مراجعه قبلی به اداره ثبت منع نموده است. این بدین معناست که برای اقدام و مطالبه مهریه اولین کاری که باید انجام شود این است که به دفتر ازدواجی که عقد آنجا ثبت رسمی شده است مراجعه شود و درخواست صدور اجرائیه مهریه به این مقام داده شود. در مرحله بعدی با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک ( اداره اجرای مهریه) می‌توان دستور توقیف اموال زوج را مطابق با مقدار مالی تعیین‌شده در سند ازدواج به عنوان مهریه داد همچنین میتوان درخواست ممنوع الخروج کردن زوجه را داد. در این خصوص زوجه می‌تواند حتی اگر از اموال زوج و مشخصات آن آگاهی کامل ندارد از مراجع ذی‌صلاح درخواست کند تا این موارد را از راهور یا بانک استعلام کنند. اگر طی استعلام اموالی از زوج پیدا شود طبق دستور مراجع توقیف می‌شود و پس از ارزیابی به مزایده گذاشته می‌شود البته زوج حق اعتراض دارد به‌عنوان مثال در مواردی که زوج ثابت کند اموالش مستثنیات دین است. در نهایت اگر در بازه ۲ ماه تا ۶ ماه هیچ مالی از زوج کشف و ضبط نگردد به درخواست زوجه یا وکیل وی گواهی مبنی بر مراجعه به دادگاه صادر می‌شود. 

مهریه به‌صورت اموال غیرمنقول

باید در نظر گرفت که بر طبق قانون مهریه به‌محض اینکه عقد نکاح صورت گیرد، زوجه مالک تمام مهریه می‌شود و این مسئله اصلاً وابسته به تمکین زوجه از زوج نیست. قانون مهریه در اکثر کشورهای اسلامی شرایط و عرف خود را دارد. در ایران آنچه برای مهر رایج است ملک غیرمنقول یا طلا و سکه بهار آزادی یا وجه نقد است. مال غیر منقول به اموالی همچون خانه، زمین، آپارتمان، مغازه و غیره اطلاق می‌شود. در اموال غیرمنقول آنچه حائز اهمیت است این است که حتماً پلاک ثبتی با جزئیات مثل شماره قطعه در سند ازدواج قید شود. در بسیاری از موارد تعهد به انتقال به صورت شرط ضمن عقد(شرط فعل حقوقی) در سند ازدواج نوشته می‌شود و انتقال سند رسمی به آینده موکول می‌شود. همچنین می‌تواند در این مورد وکالتنامه رسمی محضری تنظیم شود.

قوانین مهریه در باب ضامن مهریه

نکته دیگری که وجود دارد این است که برای پرداخت مهریه می‌توان در عقدنامه ضامن تعیین نمود. در این صورت زوجه می‌تواند در مواردی به طرفیت ضامن اقامه دعوی کند و نسبت به توقیف اموال وی اقدام نماید.

قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه وجه نقد

همانطور که قبلتر هم گفته شد بر طبق قانون جدید مهریه محاسبه مهریه بر اساس نرخ روز است در مورد وجه نقد هم به همین صورت است و وجه نقد بر اساس تاریخ جاری محاسبه می شود و زوج مکلف به پرداخت آن مقدار است. مهریه وجه نقد را می‌توان از دادگاه یا اداره اجرای ثبت مطالبه کرد . در این مورد باید توجه نمود که نرخ روز در صورت فوت زوج تنها تا تاریخ فوت وی محاسبه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نرخ روز مهریه می‌توانید با تلفن ۱۲۹ قوه قضاییه تماس بگیرید.

انواع مهریه و تفاوتهای آنها (عندالمطالبه و عندالاستطاعه)

در اکثر مواقع مهریه در هنگام عقد به‌عنوان دین بر گردن زوج قرار می‌گیرد تا به‌محض مطالبه زوجه پرداخت شود که به آن مهریه عندالمطالبه هم می‌گویند. اما با توافق طرفین می‌توان در این زمینه شرطی هم گذاشت و مهریه رو با عنوان عندالاستطاعه جزء شروط ضمن عقد منظور نمود . یکی دیگر از سؤالاتی که پیش می‌آید در مورد قانون مهریه عندالمطالبه و قانون مهریه عندالاستطاعه و تفاوت بین این دو مهریه با همدیگر است؟ تفاوت اصلی مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه در این است که در قانون مهریه عندالاستطاعه امکان جلب زوج و ممنوع الخروج کردن وی وجود ندارد و زوج تنها میتواند اگر موفق به توقیف اموال زوج از طریق دادگاه یا اداره اجرای ثبت شده است مهریه خود را بگیرد. در غیر این صورت امکان وصول مهریه خود را نخواهد داشت. بدیهی است که اگر مهریه عندالمطالبه باشد و زوج مالی برای توقیف نداشته باشد بهتر است از طریق دادگاه دادخواست مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه داده شود.

آخرین صحبت‌های مجلس درباره تغییرات جدید در قانون مهریه در سال 1400

اگرچه نکته ای که در اینجا بیان میکنیم هنوز به صورت قانون درنیامده است اما صحبت هایی درباره موضوع تعیین سقف برای مهریه از سوی برخی از نمایندگان مجلس مطرح شده است. نمایندگان مجلس در قانون جدید مهریه اعلام کرده‌اند که به‌دنبال تصویب حداکثر ۱۴ سکه می‌باشند. طرح پیشنهادی نمایندگان مجلس برای مهریه بدین‌صورت است که حداکثر ۱۴ سکه برای مهریه در نظر گرفته شود و اگر زوجه خواهان دریافت مهریه خود باشد با مراجعه به واحد اجرای احکام بتواند نسبت به تقاضای خود اقدام کند و دیگر نیازی به ارائه دادخواست و تشکیل پرونده در دادگاه نداشته باشد. هدف از این طرح کاهش فشار روی زوج به علت قیمت بالای طلا و سکه در سال ۱۴۰۰ است از طرفی دیگر تصویب این طرح می‌تواند در صورت عدم‌تغییر دیگر قوانین ازدواج، زوجه را تحت‌فشار و در تنگنا قرار دهد.

نکات پایانی

با تمام مواردی که در این مقاله بیان شد بازهم این مسئله را در نظر داشته باشید که اگر تصمیم قطعی به اجرا گذاشتن مهریه دارید بهترین و مطمئن‌ترین راه مشورت با یک وکیل متخصص مهریه است. در توقیف اموال و اجرایی کردن این پروسه سرعت و دقت در توقیف اموال بسیار اهمیت دارد که اینکه از چه طریق و چگونه صورت بپذیرد مسئله حائز اهمیتی است. برای دسترسی به وکلا و کارشناسان مجرب و متخصص، می‌توانید از طریق سامانه‌ی ایداد پرسش خود را مطرح کنید و بهترین وکیل را برای دریافت مشاوره با کم‌ترین هزینه انتخاب کنید. هم‌چنین سامانه‌ی هوشمند ایداد آماده‌ی ارائه‌ی پاسخ پرسش‌های حقوقی شما در زمینه قانون مهریه است. این سامانه به طور هوشمند و با هزینه ای ناچیز و تنها در چند ثانیه پاسخ پرسش‌های شما را ارائه می‌کند.