دعاوی خانوادگی و انواع آن

اهمیت حفظ و تقویت بنیان خانواده در نزد قانونگذار سبب شده است تا تدوین قواعدی در جهت حمایت از این بنیان ضروری شود . افزایش شمول دعاوی خانوادگی در دادگاهها نیز نشانگر آن است که کانون خانواده نیازمند حمایت های ویژه ای نیز هست .  به همین دلیل در طی سال های اخیر قانونی تحت عنوان قانون حمایت خانواده به تصویب رسیده و مقررات مربوط به دعاوی خانوادگی در آن تدوین شده است . به همین مناسبت ، در این مقاله به بررسی دعاوی خانوادگی ، انواع دعاوی خانوادگی و دادگاه صالح دعاوی خانوادگی خواهیم پرداخت.

دعاوی خانوادگی
منظور از دعاوی خانوادگی به طور کلی آن قسم از دعاوی است که مربوط به کانون خانواده می شود. بر این اساس ، هر گونه دعوایی که در دادگاه مطرح می شود که مربوط به افراد ، به عنوان عضوی از کانون خانوادگی می شود را می توان نوعی از دعاوی خانوادگی محسوب کرد . به عنوان مثال ، زمانی که زن و مردی به عقد هم در می آیند ، یکسری از حقوق و تکالیف به عهده آنها قرار می گیرد که در صورت عدم انجام آنها ، دعوای خانواگی مطرح می شود . یا مثلا ، زمانی هم که والدین صاحب فرزند می شوند ، تنظیم روابط آنها با فرزندانشان جزء روابط خانواده محسوب می شود .
انواع دعاوی خانوادگی
قانون حمایت از خانواده همانگونه که از نام این قانون مشخص است ، حمایت از خانواده و به نظم در آوردن روابط خانوادگی و جلوگیری از دعاوی خانوادگی هدف از تصویب این قانون است . به همین دلیل ، در ماده 4 این قانون ، دعاوی خانوادگی و انواع آن بیان شده است . بر اساس این ماده ، انواع دعاوی خانوادگی عبارتند از:
1- نامزدی و خسارات ناشی از بر هم زدن آن
2- نکاح دائم ، موقت و اذن(اجازه) در نکاح
3- شروط ضمن عقد نکاح
4- ازدواج مجدد
5- جهیزیه
6- مهریه
7- نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت(دستمزدی که زن بابت اموراتی که وظیفه اش نبوده و انجام داده به آن تعلق می گیرد. 
8- تمکین(انجام وظایف قانونی زن نسبت به شوهرش) و نشوز(نافرمانی زن از انجام وظایف قانونی در مقابل همسر)
9- طلاق ، رجوع از طلاق ، فسخ و انفساخ نکاح(زمانیکه یکی از زوجین و یا هردو دین خود را عوض کنند انفساخ نکاح رخ می دهد و زن و شوهر از هم جدا می شوند) ، بذل(بخشش) مدت و انقضای آن
10- حضانت و ملاقات طفل
11- نسب
12- رشد(منظور دریافت گواهی رشد مبنی بر ازدواج بی اذن پدر) حجر(منع شدن شخص از تصرف در مال و اموال و اداره امور خود) و رفع آن
13- ولایت قهری(پدر و پدربزرگ را ولی قهری می نامند) قیمومیت(فردی که به تشخیص مرجع قضایی بر طفل و بر غیر رشید«انسانی که زیر 18سال است و یا انسانی که بنا به علل قانونی اجازه تصرف در اموال و اداره آن را ندارد) و مجنون اعمال ولایت می کند) ، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت(هریک از پدر و جد پدری بعد از وفات دیگری می تواند برای اولاد خود که تحت ولایت او می باشند وصی معین کند تا بعد از فوت خود در نگاهداری و تربیت آنها مواظبت کرده ، اموال آنها را اداره نمایند که به این کار وصایت می گویند) در امور مربوط به آنان
14- نفقه اقارب(پدر و مادر و فرزند و فرزند خوانده)
15- امور راجع به غایب مفقودالاثر(کسی که از او خبری در دست نیست را غایب مفقودالاثر می گویند)
16- سرپرستی کودکان بی سرپرست
17- اهدای جنین
18- تغییر جنسیت
دادگاه صالح دعاوی خانوادگی
ماده چهارم قانون حمایت خانواده ، پس از نام بردن انواع دعاوی خانوادگی ، صلاحیت رسیدگی به این دعاوی را بر عهده دادگاه خانواده قرار داده است . بنابراین ، دادگاه خانواده تنها دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به دعاوی خانوادگی را دارد . لذا در صورتی که دعوای خانوادگی در دادگاهی غیر از دادگاه خانواده مطرح بشود ، دادگاه باید قرار امتناع از رسیدگی صادر کند و پرونده را به دادگاه خانواده بفرستد.