کلیاتی در باب نفقه

نفقه چیست؟
هزینه و خرجی لازم برای گذراندن زندگی را نفقه می گویند . این مسئله حایز اهمیت فراوانی است و به همین دلیل ، مطابق ماده 1106 قانون مدنی تامین نفقه زن و فرزند بر عهده مرد قرار گرفته است و زن در این خصوص مسئولیتی نخواهد داشت ؛ حتی اگر شاغل و دارای درآمد کافی باشد .
تنها مسئله ای که برای پرداخت نفقه به زن در نظر گرفته شده است آن است که زن برای بهره مند شدن از حق نفقه در برابر شوهر تمکین کند . لذا در صورت عدم تمکین از سوی زن ، مرد تکلیفی جهت پرداخت نفقه به وی نخواهد داشت و در واقع ، زن حق برخورداری از نفقه را از دست خواهد داد .
مصادیق نفقه چه می باشد؟
بر اساس ماده 1107 قانون مدنی ، نفقه زن شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از جمله مسکن ، پوشاک ، خوراک ، اثاث و وسایل منزل و هزینه های بهداشتی و درمانی است ؛ به علاوه اینکه در صورتی که زن به وجود خادم احتیاج داشته باشد یا به داشتن خادم عادت داشته باشد هم شوهر موظف است برای همسرش خادم بگیرد .
البته مصادیقی از نفقه زن که در این ماده آمده است ، انحصاری نیست . به این معنا که نفقه زن منحصر به مواردی که در قانون آمده ، نمی باشد و نفقه زن شامل تمام نیازهایی می شود که زن به طور متعارف به آن احتیاج دارد و با شأن وی نیز متناسب است .
میزان نفقه
همانگونه که گقتیم ، در ماده 1107 قانون مدنی قانونگذار مصادیقی از نفقه را مورد پیش بینی قرار داده است . اما پرداخت نفقه زن تنها منحصر به این موارد نیست ؛ بلکه تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن باید پوشش داده بشوند . در صورتی که زن و مرد بر سر میزان نفقه زوجه به توافق نرسند ، هر یک از آنها می توانند برای تعیین میزان نفقه به دادگاه مراجعه کنند .
در این شرایط ، دادگاه به تقاضای هر یک از زوجین ( غالبا زوجه ) قرار کارشناسی صادر می کند و پرونده را به کارشناس نفقه ارجاع می دهد تا نفقه زن را محاسبه و مصادیق آن را تعیین نماید که رای دادگاه برای هر یک از طرفین الزامی و لازم الاجرا می باشد.
شرایط تحقق نفقه
ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی بیان می کند همین که نکاح به طور صحیح واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می شود. بر این اساس تکلیف به پرداخت مهریه و نفقه از همان تاریخ نکاح آغاز می شود؛ ولی ماده ۱۱۰۸ همان قانون مقرر می دارد که هرگاه زنی بدون مانع مشروع و قانونی وظایف مربوط به زوجیت را انجام ندهد نفقه به او تعلق نمی گیرد .
ضمانت اجرای خودداری مرد از پرداخت نفقه
دو نوع ضمانت اجرا برای خودداری مرد از پرداخت نفقه وجود دارد، اول ضمانت اجرای حقوقی كه در اين صورت، هرگاه با وجود تمكین زن، شوهر از پرداخت نفقـه خودداری كند، زن می‌تواند با طرح دعوی حقوقی، محكومیت او را به پرداخت نفقه از دادگاه بخواهد؛ در این صورت، دادگاه حكم به پرداخت نفقه خواهد داد. اگر دادگاه حكم به پرداخت نفقه صادر كند و مرد واقعاً از پرداخت آن ناتوان باشد، زن این حق را دارد كه در صورت تمایل، تقاضای طلاق كند.نكته دوم، ضمانت اجرای جزایی است. بر این اساس باید گفت از آنجایی كه نپرداختن نفقه در قانون ایران، جرم محسوب می‌شود، زن می‌تواند با مراجعه به دادسرای عمومی، تعقیب جزایی شوهر را بخواهد كه در این صورت با اثبات عدم پرداخت نفقه، مرد علاوه بر پرداخت نفقه به‌ موجب ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی دادگاه او را از سه ماه و یک‌ روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌نماید.