شرایط پرداخت نفقه والدین توسط فرزندان

نفقه در فرهنگ لغت به معنای خرجی و هزینه‌های ضروری برای تأمین مایحتاج زندگی است. به موجب ماده ۱۲۰۰ قانون مدنی، نفقه پدر و مادر بر عهده فرزندان و در درجه بعد بر عهده نوه است و جنسیت فرزندان تاثیری در این موضوع ندارد. به موجب ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی در روابط بین اقارب فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به پرداخت نفقه به یکدیگر هستند. منظور این ماده از عبارت اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی این است که فقط خویشاوندان نسبی که بعضی از آن‌ها از بعضی دیگر به دنیا آمده باشند، ملزم هستند تا تحت شرایطی ازجمله نیاز طرف مقابل، به او نفقه بپردازند.
شرایط پرداخت نفقه اقارب
۱- نسبی و عمودی بودن قرابت باید بین اقارب رابطه نسبی برقرار باشد. منظور از خویشاوندی نسبی پیوند والدین با فرزندان خود و نیز پیوند میان برادران و خواهران است.
بستگان نسبی باید در خط عمودی باشند مثل پدر، مادر، فرزند و نوه بنابراین بستگان نسبی در خط افقی مثل خواهر، برادر، عمو، عمه و ... مشمول الزام به پرداخت نفقه به یکدیگر نمی‌شود؛ بنابراین خویشاوندانی که از هم متولد نشده‌اند مثل (خواهر و برادر یا خاله و خواهرزاده یا عمو و برادرزاده) قانونا ملزم به انفاق به یکدیگر نیستند.
۲- فقر و ناتوانی مالی دریافت کننده نفقه به موجب ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی، وسایل معیشت خود را فراهم سازد؛ لذا در این مورد باید هر دو شرط ناتوانی مالی و ناتوانی از اشتغال به کسب و کار برقرار باشد.
۳- استطاعت مالی پرداخت کننده نفقه به موجب ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد، یعنی بتواند بدون اینکه از حیث پرداخت نفقه در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد، نفقه بدهد. برای تشخیص توانایی مالی باید تعهدات و وضع زندگی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.
در واقع اگر کسی دارایی اش کافی باشد که مخارج زندگی شخصی خودش را بپردازد، در صورت نیازمند بودن اقاربی که ذکر شد، ملزم به پرداخت نفقه به آنان است وگرنه مسئولیتی در این خصوص ندارد.