شرایط سلب حضانت از پدر به دلیل اعتیاد

عهده دار شدن حضانت یا نگهداری از فرزندان به عنوان یکی از مهم ترین حقوق و تکالیف آنان تلقی شده که عدم رعایت آن، با اعمال ضمانت اجرای حضانت همراه خواهد شد. البته به عهده داشتن حضانت فرزندان بعد از طلاق والدین، نیازمند آن است تا شخص عهده دار حضانت، صلاحیت های لازم برای انجام این امر را نیز داشته باشد که یکی از این موارد ، صلاحیت و شایستگی های اخلاقی و توانایی عملی برای انجام تکالیف مقرر در قانون است.
به همین دلیل هر عاملی که مادر یا پدر را از انجام تکالیف خود در رابطه با تربیت فرزندان ناتوان سازد، می‌تواند مبنایی برای سلب حضانت باشد که قانون به بعضی از موارد آن اشاره دارد.

موارد سلب حضانت از پدر در قانون
بر اساس ماده 1173 قانون مدنی ، لغو حضانت از پدر یا مادری که حضانت آنها برای فرزند همراه با خطرات جسمی هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای(نزدیکان) طفل یا به تقاضای قیم(سرپرستی که به تشخیص دادگاه برای طفل انتخاب می‌شود) او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.
در ادامه این ماده نیز برخی از مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی هر یک از والدین اعم از پدر یا مادر کودک مطرح شده است که هر چند این موارد به صورت تمثیلی بیان شده‌اند ، اما می‌توان آنها را از جمله مهم ترین و شایع ترین موارد سلب حضانت از پدر و مادر محسوب کرد. به عنوان نمونه:
1-  اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار؛
2- اشتهار(مشهور بودن) به فساد اخلاق و فحشا؛
3- ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی؛
4- سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق؛
و تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف می توانند سبب شوند که دادگاه در خصوص حضانت کودک تصمیم مقتضی را گرفته و مثلا با سلب حضانت از پدر ، آن را به مادر کودک یا شخص ذی صلاح دیگری واگذار نماید.
شرایط سلب حضانت از پدر به دلیل اعتیاد
همانگونه که در قسمت قبل مورد اشاره قرار گرفت، در ماده 1173 قانون مدنی برخی از مهم ترین موارد سلب حضانت مورد اشاره قرار گرفته که " اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار " نیز جزء آنهاست . با عنایت به این مطلب در می یابیم که اگر پدری به الکل ، مواد مخدر و یا قمار اعتیاد داشته باشد، به دلیل اینکه مصلحت فرزند به خطر می افتد ، می توان از وی سلب حضانت کرد.
البته قید مهمی در خصوص شرایط لغو حضانت پدر معتاد درج شده است و آن " اعتیاد زیان آور " است. لذا به نظر می رسد که از نظر قانونگذار در صورتی که اعتیاد پدر زیان آور و یا مضر به حال و مصلحت کودک نباشد، نمی توان از وی سلب حضانت نمود. به عنوان مثال اعتیاد به دخانیات هرچند آثار مخربی بر روی فرزندان بر جای می گذارد ، نمی توان با استناد به آن سلب حضانت از پدر را تقاضا نمود. هر چند که تشخیص اعتیاد زیان آور به عهده قاضی دادگاه خانواده می‌باشد و در هر مورد، ممکن است زیان آور بودن یا نبودن اعتیاد پدر به حال فرزند محل اختلاف باشد.