عسر و حرج در طلاق

در مجموع اهم مصاديق عسرو حرج را ناشى از سه عامل مى توان دانست:

عوامل طبيعى يا حقيقى:
۱) مانند اعتياد زوج به يکی از انواع مواد مخدر يا ابتلای وی به‌ مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد؛
اگر مردي طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنى،  مرتکب ترک نفقه گردد، زن به استناد اين ماده مى تواند، از دادگاه تقاضاى طلاق نمايد؛ اما به دليل اهميت پرداخت نفقه از سوى مرد در صورتى که از پرداخت نفقه خوددارى شود، مى تواند يکى از مصاديق عسر و حرج نيز به حساب آمده و براساس آن نيز زوجه تقاضاى طلاق نمايد
۲) عقيم بودن مرد: طبيعى است هر دخترى به اميد مادر شدن و تربيت فرزندان صالح ازدواج نموده و به خانه شوهر مى رود. لذا حسرت مداوم ناشى از مادر نشدن غم و درد جانکاهى را در او ايجاد مى نمايد که مى تواند او را دچار عسر و حرج نمايد.
۳) جلوگيرى از بچه دار شدن: در صورتى که مرد، به صورت غيرمنطقى مانع از بچه دار شدن زن مى گردد.
عوامل خارجى و واقعى:
۱) حبس طولانى: دورى زوج از زوجه، در مدت طولانى با فلسفه يک زندگى مشترک منافات داشته و براى زوجه مشقت آور خواهد بود.در صورت محکوميت قطعی زوج به حبس پنج سال يا بيشتر، مصداق عسر و حرج محسوب شده و زن می تواند درخواست طلاق نماید.
۲) غيبت طولانى و ترک خانواده: اين موضوع نيز به منزله فراموشى تعهداتى است که يک مرد با امضاى مقدس ترين ميثاق بشرى يعنى ميثاق ازدواج به آن، بايد پايبند باشد. لذا اين موضوع در جايى که به صورت عمدى اتفاق بيافتد، از حساسيت بيشترى برخوردار خواهد بود.. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت ۶ ماه‌ متوالی (یعنی مرد پشت سر هم به مدت ۶ ماه حضور نداشته¬ باشد) يا ۹ ماه متناوب در مدت يک سال بدون عذر¬ موجه‌ (یعنی مرد ۹ ماه از ۱۲ ماه سال حضور نداشته باشد)؛
عوامل شخصى:
1- استنکاف از پرداخت نفقه: اگر مردي طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنى، مرتکب ترک نفقه گردد، زن به استناد اين ماده مى تواند، از دادگاه تقاضاى طلاق نمايد؛ اما به دليل اهميت پرداخت نفقه از سوى مرد در صورتى که از پرداخت نفقه خوددارى شود، مى تواند يکى از مصاديق عسر و حرج نيز به حساب آمده و براساس آن نيز زوجه تقاضاى طلاق نمايد.
2- رابطه زناشويى غيرمتعارف
3- اکراه شديد(زوجه بدون رضایت شخصی خود و با اصرار و یا تهدید کسی به عقد زوجه درآمده باشد)
4- ازدواج مجدد بدون رضايت همسر اول
5- جنون در صورتى که از موارد فسخ نباشد.
6- ضرب‌وشتم يا هر گونه سوءرفتار و سوء معاشرت مستمر زوج که عرفا با توجه‌ به وضعيت زوجه قابل تحمل نباشد؛
7- ابتلای زوج به بيماری‌های صعب‌العلاج روانی يا هرعارضه‌ی صعب‌العلاج ديگری که زندگی مشترک را مختل کند. (مراد از بیماری صعب‌العلاج آن دسته از بیماری‌¬هاست که به آسانی درمان نشوند و معالجه‌ی دشواری داشته‌ باشند.)
باید گفت موارد ذکر شده به عنوان مصداق عسر و حرج، مانع از آن نيست که دادگاه در ساير مواردی که عسروحرج زن در دادگاه احراز شود حکم طلاق صادر نمايد. علاوه بر اين که دادگاهها اين حق را خواهند داشت که هر کارى که انجام دادنش براى زوجه سخت و عادتاً غيرقابل تحمل باشد را از مصاديق عسر و حرج داشته و او را مطلقه نمايند