طبقات ارث و سهم هر یک از وراث از ارثیه متوفی

بعد از فوت هر شخص، یکی از مسایل حقوقی که بازماندگان را درگیر می‌کند، مقوله تقسیم ارث یا ماترک است. در جریان تقسیم ارث، تعیین افرادی که می‌توانند از ماترک متوفی ارث سهمی داشته باشند بسیار مهم است و باید تعیین شود که چه کسانی بعد از متوفی صاحبان اموال وی هستند. در واقع افراد به موجب روابط نسبی (پیوند خونی) یا روابط سببی (ازدواج) از متوفی ارث می‌برند. پیش از آنکه به طبقات ارث و سهم هر یک پرداخته شود ابتدا لازم است تعریفی از ارث ارائه داده شود.
ارث چیست؟
ارث به مال یا اموالی گفته می‌شود که چه به صورت پول، زمین، ملک، ماشین و ... (منقول و غیرمنقول)، بعد از مرگ هر شخص برای بازماندگان به جای گذارده می‌شود. اصطلاح دیگر با عنوان ماترک نیز به همین معنا است.
طبقات وراث
قانون از طبقات وراث سخن گفته است و در این طبقه‌بندی از 3 طبقه وارث نام برده است که هر یک از این طبقات خود درجه بندی دارند:
طبقه اول
درجه اول: پدر، مادر، فرزند
درجه دوم: نوه
درجه سوم: نتیجه
درجه چهارم: نبیره
طبقه دوم
درجه اول: خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ
درجه دوم: فرزندان خواهران و فرزندان برادران هرچقدر که پایین رود و جد و جده هرچقدر که بالاتر رود.
طبقه سوم
درجه اول: عمه، عمو، دایی، خاله
درجه دوم: فرزندان عمه، فرزندان عمو، فرزندان دایی، فرزندان خاله
در تقسیم ارث، اولویت با درجه اول در طبقه اول است و در صورتی که هر یک از طبقات و درجات وجود نداشته باشند، طبقه و درجه بعدی در اولویت ارث بردن از متوفی(کسی که فوت شده و دارای وارث است) قرار می‌گیرند. به عنوان مثال در طبقه اول اگر پدر و مادر و فرزندان متوفی در درجه اول وجود دارد، دیگر نوه و نتیجه که در درجه دوم هستند ارث نمی برند و همچنین تا زمانی که وراث در طبقه اول ولو در هر درجه ای حضور داشته باشند، نوبت به وراث طبقه دوم نمی رسد و همینطور تا زمانی که وراث در طبقه دوم با هر درجه ای وجود داشته باشند، نوبت به وراث در طبقه سوم نمی رسد.
نکته: همسر متوفی در صورتی که در زمان فوت متوفی، در قید حیات باشد در کنار تمامی طبقات از متوفی ارث می‌برد.
نکته: در ازدواج موقت، ارثی به زوجین تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه در شرایط ضمن عقد نکاح قید شود. در صورتی که فرزندی حاصل از ازدواج موقت وجود داشته باشد، همچون سایر فرزندان متوفی از وی ارث می‌برد.
نکته: در صورتی که متوفی هیچ وارثی نداشته باشد، تصمیم‌گیری در خصوص اموال متوفی به دولت واگذار می‌شود (ماده 866 قانون مدنی و 327 قانون امور حسبی).
سهم الارث طبقات ارث